‘Mensen hebben enorme veerkracht’

ROSMALEN – In een grote tent zijn wat kinderen aan het voetballen. Ze lijken zich prima te vermaken. Toch is de omgeving niet direct opbeurend. Aan de lange zijden van de tent in het AZC Rosmalen staan containers, kleine kamertjes met aan een kant twee stapelbedden en tegen de andere muur een tafel met vier stoelen en even zoveel kastjes. Aan een korte zijde is de keuken: een lange rij magnetrons.

Door Wim Poels

Sinds maart 2022 verblijven in deze noodopvang ongeveer 300 asielzoekers. Op het moment van de onlangs gehouden open dag waren het er om precies te zijn 270. Sommigen zitten er al sinds het begin, dus een kleine anderhalf jaar. Aanvankelijk ging het vooral om gezinnen, het laatste half jaar komen er relatief veel alleenstaanden, die soms een gezin in hun land van herkomst hebben achtergelaten.

Een aantal Syrische bewoners heeft speciaal voor vandaag baklava en ‘ladies cake’ gebakken. “Arretjescake” probeert een bezoeker uit te leggen hoe hij het in het Nederlands zou noemen. De dames vertellen vol trots dat ze deze gerechten echt zelf gebakken hebben, speciaal voor vandaag. Maar gevraagd naar hoe het is om hier te wonen, zeggen ze dat ik beter met de IND kan praten.

Die is, anders dan het vrijwilligers zoekende COA zelf en Vluchtelingenwerk, niet zo prominent aanwezig vandaag. Wie toevallig bij ook bij het standje staat is de Bossche Vredesambassadeur Peter van Helden die zich een van de lekkernijen goed laat smaken. Hij is al eerder op het terrein geweest. Zijn ‘Platform voor religie en levensbeschouwing’ begon eind vorig jaar met het organiseren van activiteiten voor de vluchtelingen. “In de tijd dat deze opvang kwam, was er veel aandacht voor Oekraïners. Andere vluchtelingen, zoals die hier, raakten op de achtergrond.”

Sindsdien heeft de groep een paar activiteiten gehouden bij de noodopvang om ontmoeting te stimuleren. Zo werd er een vredesontbijt gehouden, maar ook een boksmiddag. Twee keer waren er bijeenkomsten waarbij mannen en vrouwen om culturele redenen gescheiden waren. “Dergelijke activiteiten doorbreken de saaiheid een beetje en geeft aan dat we naar deze mensen omzien”, vindt Van Helden.

Want die saaiheid, dat lijkt Van Helden een ramp. Niet voor niets heeft zijn organisatie een brief geschreven aan de gemeente, waar tijdens de open dag nog geen reactie op was binnengekomen. “Het is hier koud en gehorig”, weet Van Helden. “Er zijn kleine studio’s. De mensen mogen hier niet zelf koken, terwijl samen eten toch zo essentieel is voor sociale binding. Maar het ergste is het lange wachten.”

Niet dat er helemaal niets te doen is voor de bewoners. Medewerkers van de noodopvang geven rondleidingen. Onder hen Marianne Bakkum. Zij vertelt dat bewoners op het AZC zelf onder meer vrijwilligersfuncties kunnen doen. “Ze doen bijvoorbeeld schoonmaakwerk hier en dat levert dan elke week 14 euro op.” Voor de kinderen zijn er activiteiten, volwassenen krijgen Nederlandse les. In Den Bosch kunnen de bewoners leren fietsen. Kinderen gaan gewoon naar school, zoals bij de Nederlandse jeugd mag het vanaf vier jaar en is het vanaf vijf jaar verplicht.

Maar echt aan het werk gaan dat mag niet zo lang je geen status en dus geen BSN-nummer hebt. “Zo jammer”, zegt een andere medewerker later. “We hebben hier bijvoorbeeld veel Turkse leraren. Die mensen zouden niets liever doen dan kijken hoe het is om in Nederland voor de klas te staan. En ons land heeft een lerarentekort.”

Het is de bedoeling dat mensen die een verblijfsvergunning krijgen doorstromen van de tijdelijke opvang naar een huis. Maar het kan al meer dan een jaar duren voor mensen eens weten of ze een status krijgen en dus mogen blijven. Daarna moeten ze nog eens een huis toegewezen krijgen en ook daar loopt het vast. “Er zijn dus mensen die hier al twee open dagen hebben meegemaakt”, weet Bakkum.

Dat de omstandigheden maar matig zijn, beseft ook zij. “We hebben er al zo vaak op aangedrongen”, zegt ze met een glimlach als geopperd wordt dat mensen toch zelf zouden moeten kunnen koken. Nu zijn ze aangewezen op magnetronmaaltijden die dagelijks door grondeigenaar Libéma worden geleverd. “Dat het nu niet kan, heeft te maken met brandveiligheid. En kennelijk is het onmogelijk om dat hier wel goed te regelen.”

Toch wordt ze niet moedeloos van wat ze om zich heen ziet. “Natuurlijk is het af en toe schrijnend. Maar wat mij vooral opvalt is dat mensen een enorme veerkracht hebben. Dat ze er ondanks de omstandigheden toch iets van maken.”

De noodopvang Rosmalen startte in maart 2022, toen voor maximaal een jaar. Later is dat door de gemeente met een jaar verlengd, tot maximaal 1 maart 2024. Burgemeester Jack Mikkers, ook aanwezig op de open dag, belooft dat het dan ook echt ophoudt. Hij laat weten dat de gemeente een aantal locaties op het oog heeft. Permanente locaties, want de gemeente wil geleur met mensen voorkomen. Waar die plekken zijn, wil hij nog niet loslaten. Het hoeft wat hem betreft niet een grote opvang te zijn, maar mogen wat hem betreft ook een paar kleinere zijn. Die moeten echter niet te ver uit elkaar liggen. “Er moet wel wat te doen zijn, vertier en welzijn zijn belangrijk”, zegt hij. “Voor dat soort zaken is een bepaalde schaalgrootte noodzakelijk.”

Wil je vluchtelingen ondersteunen? Kijk dan op coa.nl of vluchtelingenwerk.nl

Foto en foto voorpagina: Pauline Luyben/paulinefotografeert.nl